Hằng năm, vào dịp đầu xuân - thời điểm giao mùa của trời đất, đồng bào dân tộc Tày, Nùng ở thôn Nam Tân, xã Nam Đà, Huyện Krông Nô, Tỉnh Đăk nông ..Ngày 10 tháng 01 năm 2023 Âm lịch(31/01/2023 DL);  huyện Krông Nô tổ chức Lễ hội Lồng tông (lễ hội xuống đồng). Đây là lễ hội mang đậm nét văn hóa truyền thống, được lưu truyền từ lâu đời trong đời sống văn hóa tinh thần và xã hội của người Tày, Nùng. Đồng bào Tày, Nùng coi lễ hội Lồng tông là tài sản văn hóa tinh thần vô giá, bởi nó chứa đựng mong ước, niềm tin thiêng liêng, cháy bỏng của mỗi người dân về một cuộc sống yên lành, no đủ, đồng thời cũng chứa đựng đầy đủ những nét tinh túy trong bản sắc văn hóa của người Tày, Nùng nơi đây như: văn hóa nghệ thuật dân ca, dân vũ,phong tục tập quán, trò chơi dân gian...

Dân tộc tày, Nùng ở thôn Nam Tân, xã Nam Đà, huyện Krông Nô, tỉnh Đăk Nông

                                                                                   Vĩnh tứ

 Bắt đầu từ ngày mùng 9 tháng Giêng, người dân thôn Nam Tân, xã Nam Đà đã náo nức công tác chuẩn bị vào hội. Mở đầu là công tác chuẩn bị khâu còn. Đây không chỉ là thể hiện sự khéo léo của các cô gái Tày, Nùng tại thôn Nam Tân duyên dáng mà còn chứa đựng yếu tố thiêng của các xóm Tân hợi, Mỹ Tân, Đầm voi, Đề bô trong làng - chọn 50 quả còn để dâng cúng Bách Thần. Quả còn được làm bằng vải tứ sắc, tua ngũ sắc, khâu thành 4 múi, 2 mặt, bên trong có gạo, thóc, cát (thóc tượng trưng cho hạt giống, cát tượng trưng cho đất để trồng lúa, gạo tượng trưng cho thành phẩm, là kết quả của quá trình lao động). Những quả còn được chọn sẽ có tên của gia đình, người khâu, được xếp vào mâm để dâng cúng tại cột nêu (Bách Thần) và để tung vào ngày hôm sau mùng 10 tháng Giêng.

Lễ Lễ                  

Lễ tung còn tại thôn Nam Tân, xã Nam Đà, huyện Krông nô, tỉnh Đăk Nông

Dựng cây còn là công việc không hề đơn giản. Cây còn được làm từ những cây tre to, dài, thẳng  cao tới 25-30 mét. Các công việc: làm kệ tồng, dựng cây còn, dựng cây cờ, cầu khỉ...xong thì trời tối. Màn đêm buông xuống cũng là lúc bà con tấp nập nhóm lửa nướng những con gà, miếng thịt heo ba chỉ cùng với ly rượu ngô chúc những lời chúc sức khoẻ đến mọi nhà. 

                         Tối ngày mùng 9 tháng Giêng tại cách đồng Nà Khỉ thôn Nam Tân

Sáng mùng 10 tháng Giêng, mở đầu lễ hội là lễ cúng tại cây nêu(Cây còn) diễn ra linh thiêng và trang trọng. Lễ vật dâng cúng gồm: lễ chay (bánh chưng, bánh dày, bánh lẳng, bánh khảo, hoa quả, trầu cau; lễ mặn (01 con gà, thịt luộc, rượu và 1 mâm quả còn.  Bắt đầu hành lễ, chủ tế mặc áo truyền thống của người dân tộc Tày, Nùng. Chắp sự lễ là người đọc văn khấn (Đại diện già làng Lê Đại Liên) Người cúng thường được gọi là ông thái. Sau khi lễ vật được đặt lên ban thờ, chủ tế dâng văn tế rồi đưa cho ông thái; và người dân hương, rót rượu, ông thái bắt đầu đọc văn tế... Khi hết tuần nhang, ông thái khấn xin thụ lộc. Cúng tế xong, mâm lễ mặn vẫn để trên ban thờ, các mâm lễ khác để trong gian đại bái đưa ra ngoài sân để rước về nơi tổ chức phần hội. Nơi tổ chức tung còn và các trò chơi dân gian, đặt lên các kệ tồng dưới chân cây còn. Xong việc, ông thái đọc văn khấn mời Bách Thần về dự Lồng tông, cầu mong Bách Thần phù hộ cho dân làng thôn Nam Tân, an lành, vật thịnh và xin được khai hội Lồng tông.

Cùng với sự quan tâm của các đ/c lãnh đạo Huyện uỷ; HĐND, UBND, UBMTTQVN huyện và các phòng ban của huyện, các đ/c lãnh đạo của xã nên cán bộ và Nhân dân thôn Nam Tân rất phấn khởi, vui mừng, tạo động lực bà con nơi đây.

Về tham dự lễ hội với sự hiện diện còn có  Đ/c Nguyễn Tấn Bi, Tỉnh uỷ viên, Bí thư huyện Uỷ Krông Nô; Đ/c Bùi Ngọc Sơn, Uỷ viên ban thường vụ, PBTHU - CT.UBND huyện; Đ/c Trần Thái Châu, HUV - Bí thư Đảng uỷ - TC.UBND xã  Nam Đà, cùng với 2 đồng chí nguyên lãnh đạo huyện: Đ/c Nguyễn Đức Tuấn, nguyên Bí thư huyện uỷ và Đ/c Phạm Tường Độ nguyên Chủ tịch UBND huyện) cùng về dự với Lễ hội.

Đại diện lãnh đạo là Đ/c Nguyễn Tấn Bi, Tỉnh uỷ viên, Bí thư huyện Uỷ Krông Nô, đánh trống khai hội

Ngày hội thật náo nức. Quả còn đầu tiên được tung lên, khởi đầu cho một năm mới đầy khát vọng. Cây còn cao vút, từng quả còn nối nhau vut vút bay lên hướng đích... 

Khi quả còn được tung trúng đích, báo hiệu một điềm may mắn, dấu hiệu của một năm mùa màng bội thu, con người khỏe mạnh thì cũng là lúc trên sân diễn ra các trò chơi dân gian: Gánh nước đi cầu khỉ, leo cột mở, nhảy bao bố, kéo co, lạy cỏ ... Tất cả các trò chơi dân gian ấy không chỉ đơn thuần là trò chơi vui xuân, mà đều hàm chứa những ý nghĩa thiêng liêng, thể hiện khát vọng của con người về sự hòa hợp trời đất và sự mong ước một năm mới thật nhiều sức khỏe, mùa màng bội thu.

Các quả còn đua nhau trạm đích tại lễ hội

       Chò chơi Gánh nước qua cầu khỉ

                                             Trò chơi leo cột mở

Ông Nguyễn Vũ, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Nam Đà (Krông Nô), cho biết Lễ hội Lồng tồng là một hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện khát vọng của người dân trong sự hoà hợp trời đất, âm dương; cầu mong cho cuộc sống khỏe mạnh, no đủ, vạn vật sinh sôi. Những trò chơi trong lễ hội thể hiện nét đẹp tâm hồn phong phú, gắn với thiên nhiên, gắn với những tập tục văn hóa lâu đời của nhân dân.

Gìn giữ nguyên vẹn nét văn hóa độc đáo của dân tộc trong cuộc sống của người Tày, Nùng ở huyện Krông Nô nói chung và Lễ hội Lồng tồng tại thôn Nam Tân nói riêng là một điều rất đáng trân trọng.

Với tín ngưỡng tâm linh, Lễ hội Lồng tồng là một kho tàng văn hóa hết sức phong phú và độc đáo, chứa đựng những giá trị văn hóa tinh thần đậm nét nhân văn, độc đáo của dân tộc Tày, Nùng trong những ngày đầu Xuân mới ở tại thôn Nam Tân, xã Nam Đà, huyện Krôgn Nô, tỉnh Đăk Nông. Qua đó, góp phần bảo tồn văn hóa dân tộc Tày, Nùng trong nền văn hóa các dân tộc Việt Nam phong phú, tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc theo Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII)./.